Оқушылардың психологиялық сипаттамасы. Бесінші сыныпқа бейімделу дегеніміз не?

Тақырыбы: Оқушылардың психологиялық сипаттамасы. Бесінші сыныпқа бейімделу дегеніміз не?
Бесінші сынып оқушыларын біздің мектепке бейімдеу өте маңызды және маңызды мәселе болып табылады, өйткені оқушылардың табысты оқуы ғана емес, сонымен қатар балалардың соматикалық денсаулығы да процесстің сәттілігіне байланысты болуы.

Бастауыш мектептен орта мектепке көшу - бұл әрбір оқушының өміріндегі бетбұрысты кезең яғни дағдарыстық кезең. Кез-келген мұғалім 5-сыныптың басталуы - бұл бала үшін ғана емес, мұғалімдер мен ата-аналар үшін де қиын кезең деп айтады. Қиындықтар өте көп және олар тек оқу процесінің шеңберімен шектеліп қоймай, жалпы мектептегі өмірді ұйымдастырумен және отбасындағы психологиялық атмосферамен байланысты. Ата-аналар жаңа мектепке және жаңа мұғалімдерге қалай қарайтын болса, бала да өзін мектепте ұстайды.

Біздің бесінші сынып оқушылары үшін бұл өте қиын, өйткені балалар өздерін  «негізгі»  адам санаған бастауыш мектебін тастап, осында көшіп келді: бұнда жаңа ғимарат, жаңа сынып жетекшісі, жаңа пән мұғалімдері. Ол мұғалімдер  өкінішке орай бастауыштан келген оқушылармен күндізгі уақытта бола алмайды, және пән мұғалімдерінің  әрқайсысының өз талаптары бар. Мектепке бейімделудегі қиындықтар баланың гормональды диапазоны өзгергенде және ол өзіне тән емес әрекеттерді жасай алады, және оны не  себеппен жасап тұрғанын өзіде білмеуі мүмкін. Бірақ оған бола ұрысудың қажеті жоқ — керісінше сіз балаңызды түсінуіңіз керек, онымен ересек адам сияқты жайбарақат сөйлесуіңіз керек. Бұл жастағы негізгі неоплазм - ересектік пен қарым-қатынас сезімі болып табылады. 

Бесінші сынып оқушыларының жас ерекшеліктері.
Бұл кезең баланың өміріндегі ішкі және сыртқы өзгерістермен сипатталады.

1. Ішкі өзгерістер:
1. 5-сынып оқушыларының жасын бастауыш мектептен кіші жасөспірімге өтпелі жас деп атауға болады. Психологиялық тұрғыдан бұл жас біртіндеп ересек сезімді игерумен байланысты - бұл жасөспірімнің басты жеке тұлғаға айналуы.

2. Өзін-өзі тану жолы қиын, өзін адам ретінде табуға деген ұмтылыс бұрын балаға әдеттегідей әсер еткендердің бәрінен алшақтау қажеттілігін тудырады. Сондықтанда балаға ең бірінші әсер ететін   отбасымен ата-анасы. Сырттай бұл иеліктен шығару негативизмде көрінеді - кез-келген ұсыныстарға, пікірлерге, ересектердің сезіміне қарсы тұруға деген ұмтылыс болады. Осындайлардың нәтежиесінен  ересектермен қақтығыстар туындайды. Достықта әлеуметтік қатынастарда біреудің  мінез-құлқынына еліктеу салдары туралы ойлау дағдылары, адамдардың өзара әрекеттесуінің әлеуметтік нормалары, адамгершілік құндылықтарға үйретеді.

3.Құрбыларымен қарым-қатынастың психологиялық құндылығын ескере отырып, жетекші білім беру іс-әрекеті (кіші мектеп оқушысына тән болды) біртіндеп жетекші қарым-қатынас әрекетімен алмастырылады. Осылайша, мектеп қабырғасындағы жасөспірімнің басымдықтары біртіндеп өзгереді.

4. Кіші жасөспірімдердің ақыл-ой белсенділігі керемет, бірақ қабілеттер тек жағымды эмоциялар туғызатын әрекеттерде дамиды. Табыс (немесе сәтсіздік) оқыту мотивациясына айтарлықтай әсер етеді. Бұл жағдайда бағалар маңызды рөл атқарады: жоғары баға сіздің қабілеттеріңізді растауға мүмкіндік береді. Сәйкес бағалау және өзін-өзі бағалау жасөспірімнің эмоционалды әл-ауқаты үшін маңызды. Әйтпесе ішкі ыңғайсыздық, тіпті қақтығыс болуы мүмкін. Жастың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып (организмнің әр түрлі функционалды жүйелерінің өсу және даму қарқындарының сәйкес келмеуі) жасөспірімдердің төтенше эмоционалды тұрақсыздығын түсінуге болады.

2.    5-сынып оқушыларының өміріндегі сыртқы өзгерістер

ЖАҢА МҰҒАЛІМДЕР
• ЖАҢА ТӘРТІП
• ЖАҢА ТАЛАПТАР
• ЖАҢА ЕРЕЖЕЛЕР

Сонымен БЕЙІМДЕЛУ дегеніміз (лат.тілінде Adaptation) - бұл адамды қоршаған ортаның өзгеріп отыратын жағдайларына бейімделуінің динамикалық процесі.

РЕТТЕЛУ дегеніміз- оқушының мектепке бейімделудегі мінез-құлқындағы және оқудағы тәртіп бұзушылық түрінде көрінетін дұрыс емес механизмдерінің қалыптасуы; ол құрдастар арасындағы жанжалды  қатым-қатынастар;
; психогендік аурулардың пайда болуы немесе өршуі және жоғары мазасыздық реакциясы; оқушының жеке дамуындағы ауытқулар.

3.   5-сынып оқушыларының қиындықтары:

- жұмыс қарқынының жоғарылауы: тез жаза алмайтын балаларда уақыт болмайды;

сыныптағы және үйдегі жұмыс көлемінің ұлғаюы;
          - сабаққа қойылатын жаңа талаптар;
          - қосымша ақпаратты (әдебиеттерді) өз бетімен іздеу және онымен жұмыс істеу 

 қажеттілігі.

4.Бейімделу кезіндегі қиындық белгілері:

1. Баланың шаршауы, немесе шаршаған түрі.
2. Баланың бір күндегі әсерімен бөліскісі келмеуі.
3. Ересек адамды мектеп оқиғаларынан алшақтатуға, зейінін басқа тақырыптарға аударуға ұмтылу.
4. Үй тапсырмасын орындауға құлықсыздық.
5. Мектептің, мұғалімдердің, сыныптастардың жағымсыз сипаттамалары.
6. Мектепке қатысты кейбір оқиғаларға шағымдар.
7. Мазасыз ұйқы.
8. Таңертең оянудың қиындығы, енжарлық.
9. Денсаулық жағдайына үнемі шағымдары.

5. Дұрыс реттеудің белгілері мен мәні

Адаптация процесінің толық еместігі, сәтсіз бейімделу жағдайында олар дұрыс емес түзету туралы айтады - өмірдің өзі қойған міндеттерді шеше алмау реакциясы. Оның түрлері:
1) Интеллектуалды - интеллектуалды қызметті бұзу. Құрдастарының дамуындағы кідірістер.
2) Мінез-құлық - баланың мінез-құлқының құқықтық және адамгершілік нормаларына сәйкес келмеуі (агрессивтілік, асоциалдық мінез-құлық).
3) Коммуникативті - құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас жасаудағы қиындықтар.
4) Соматикалық - баланың денсаулығындағы ауытқулар.
5) Эмоционалды - эмоционалдық қиындықтар, мазасыздық, мектептегі мәселелер туралы алаңдаушылық.

Бейімделу кезеңінің уақыты
Бейімделу кезеңінде балалар мазасыз, ұялшақ, немесе керісінше «сүйкімді», шамадан тыс шулы, мазасыз бола алады. Олардың жұмысқа төзімділігі  төмендеуі мүмкін, олар ұмытшақ, ретсіз болады. Кейде ұйқы мен тәбет бұзылады ... Осы немесе басқа формадағы ұқсас функционалды ауытқулар мектеп оқушыларының шамамен 70-80% -на тән.Көпшілік балаларда мұндай ауытқулар бір сипатта болады және әдетте  мектеп басталғаннан кейін 2-4 аптадан кейін жоғалады. Алайда, бейімделу процесі 2-3 айға немесе одан да көпке кешіктірілуі мүмкін.

Бесінші сынып оқушысының ата-аналарына арналған жаднама

•  Сабырлы болыңыздар. Балаңызға жаңа нәрселерді білуге ​​уақыт беріңіз. Позитивке шабыттандырыңыз. Болашақ қиындықтармен қорқытпаңыз. Балаға үнемі жақсы нәрселер айтып, оны алдында жақсы жаңалықтар болатынын  айтқаныңыз жөн.
• Сіздің емес балаңыздың жасағысы келген нәрселерді жасауға мүмкіндік бергеніңіз жөн. Балаңызды мәжбүрлеу арқылы сіз оның бойында негативизмді дамытасыз - не айтуға не істеуге болатын барлық нәрсеге деген теріс көзқарас қалыптасуы мүмкін.
• Балаңызға сіздің ұсыныстарыңыздан үзіліс беріңіз. Статистикаға сүйенсек, балаға күніне 37 рет императивті тонмен, 42-ге үгіт-насихат тонымен, 50 рет айыптау тонымен қаралады. Балаға кез-келген өтінімдерден демалу қажет. Оған тәуелсіз болып өсу үшін біраз еркіндік қажет.
•  Баланың  құпиясын сақтаңыз. Егер бала сізден қорқатын болса, ол өтірік айтады.    
• Балаңызды жиі мақтаңыз және марапаттаңыз. Ересектер көбінесе бір нәрсенің жақсы екенін байқамай, қателіктер мен теріс қылықтарға бірден әрекет етеді. Бала  сіздің қолдауыңыз бен мақұлдауыңызды сезінуі керек.
• Балаңызға оның батыл, еңбекқор, ақылды, тапқыр, епті, ұқыпты, ойшыл, сүйікті,  орны толмас қажет екендігіне ынталандырыңыз ...
• Үй шаруасында көбірек араластырыңыз, үйдегі міндетті жұмыстарды тапсырыңыз, ол өзін сонда ғана ересек адам сияқты сезінеді.
• «Мен ақылдымын», «Мен батылмын», «Мен бәрін жасай аламын» деген өзін-өзі бағалауды қалыптастырыңыз:
  • Балаңызға сеніңіз. Сен тамашасың! Сіз ақылды және зерексің! Сен мұны жасай аласың! Деп жиі айтсаңыз сіздің сеніміңіз мүмкіндікті шындыққа айналдыра алады.
• • Балаңызды қаттысүйіңіз! Оның досы бола біліңіз!
  Таңертең балаңызды мақтап, құшақтау өте маңызды. Бұл ұзақ және қиын күн үшін аванстық төлем!